Powiat radzyński
- Powierzchnia: 965 km2
- Ludność: 61 195 osób stan na 01.01.2013 r.
[62.238 - 31.XII.2006 r.)] - W skład powiatu wchodzi 8 gmin - gmina miejska Radzyń Podlaski oraz gminy wiejskie: Borki, Czemierniki, Kąkolewnica (do 31 grudnia 2010 r. Gmina Kąkolewnica nosiła nazwę "Kąkolewnica Wschodnia"), Komarówka Podlaska, Radzyń Podlaski, Ulan-Majorat, Wohyń
- Z powiatem radzyńskim sąsiadują powiaty: łukowski, bialski, parczewski i lubartowski.
Położenie
Powiat radzyński znajduje się w północnej części
województwa lubelskiego.
W Radzyniu Podlaskim, stolicy powiatu, który znajduje się w jego
centrum, krzyżują się drogi krajowe nr 19 i nr 63.
Radzyń Podlaski leży w odległości ok. 70 km od drogowego przejścia
granicznego na granicy polsko-białoruskiej w Sławatyczach, 80 km na
północ od Lublina i 150 km na wschód od Warszawy.
Obszar powiatu radzyńskiego według regionalizacji Kondrackiego 2001
leży na styku dwóch obszarów fizyczno-geograficznych Europy -
Europy Zachodniej (południowa część Niziny
Południowopodlaskiej - Równina Łukowska) i Europy
Wschodniej (zachodnia część Polesia - Zaklęsłość Łomaska).
Zachodnia część powiatu (gminy: Ulan-Majorat, Borki, Czemierniki,
miasto Radzyń Podlaski oraz częściowo gminy: Kąkolewnica i
Radzyń Podlaski) położona jest na obszarze Nizin Środkowopolskich,
gdzie wyróżniają się trzy jednostki o randze mezoregionów
fizyczno-geograficznych: Równina Łukowska i Wysoczyzna Lubartowska,
oddzielone Pradoliną Wieprza.
Wschodnia część powiatu radzyńskiego (w całości gminy Wohyń i Komarówka
Podlaska) należy do Polesia i położona jest na obszarze dwóch jednostek
o randze mezoregionów: Zaklęsłości Łomaskiej oraz Równiny Parczewskiej.
Przyroda
Główną rzeką jest Tyśmienica - prawy dopływ
Wieprza.
Jest to dzika rzeka, z licznymi starorzeczami
i stawami.
Doskonale nadaje się do uprawiania wędkarstwa oraz spływów kajakowych.
Malownicza dolina Tyśmienicy jest ostoją wielu gatunków ptaków. Między
innymi z tych względów została włączona (wraz ze swoim dopływem -
Bystrzycą) do międzynarodowych programów ochrony przyrody: ECONET-PL, CORINE i NATURA 2000.
Lasy zajmują 20% powierzchni powiatu. Są
zróżnicowane gatunkowo, w zależności od warunków glebowych, wodnych
oraz stopnia ingerencji człowieka.
Dominują bory mieszane i sosnowe z dużym udziałem brzozy.
Miejscami na obszarach podmokłych występują olsy, a lokalnie w dolinach
rzek zachowały się niewielkie fragmenty łęgów.
W południowej części powiatu znajdują się również lasy grądowe (grabowe
i dębowe).
Obszary leśne powiatu radzyńskiego obfitują w stare 100-200 letnie drzewostany, wśród których występują drzewa objęte ochroną jako pomniki przyrody.
Najcenniejszy element przyrodniczy powiatu radzyńskiego stanowią
ekosystemy torfowiskowe i bagienne.
Niektóre z nich, szczególnie niewielkie śródleśne bagna, zachowały się
w niemal niezmienionym stanie.
Do najbardziej rozpowszechnionych należą torfowiska typu niskiego,
usytuowane w dolinach rzek oraz niektórych obniżeniach.
Największe, zwarte powierzchnie torfowisk, występują w dolinie
Tyśmienicy.
Zespoły torfianek i starorzecza w dolinie Tyśmienicy oraz
przyujściowych odcinkach Bystrzycy i Białki są miejscem lęgowym wielu
gatunków ptaków wodno-błotnych, w tym rzadkich i chronionych. Podobną
rolę spełniają okresowo stawy hodowlane, znajdujące się w dolinie
Tyśmienicy w okolicy Suchowoli oraz w dolinie Bystrzycy w Borkach.
W śródleśnych niewielkich torfowiskach i
bagnach, zlokalizowanych przede wszystkim w gminach Komarówka
Podlaska i Kąkolewnica Wschodnia, występują rzadko spotykane,
często reliktowe gatunki roślin, np. turzyca
strunowa, wierzba lapońska i borówkolistna, brzoza niska.
Na terenie powiatu radzyńskiego występuje także liczna grupa gatunków
roślin, które znajdują się na liście gatunków chronionych. Należą do
nich: widłak jałowcowaty, widłak goĄdzisty, orlik pospolity, rojnik
pospolity, parzydło leśne, naparstnica zwyczajna, goryczka wąskolistna,
barwinek pospolity, lilia złotogłów, storczyk krwisty, storczyk
szerokolistny, podkolan biały, kruszczyk szerokolistny, gnieĄnik leśny,
kopytnik pospolity, kalina koralowa, konwalia majowa oraz chronione
gatunki porostów: brodaczka kępkowa, brodaczka kędzierzawa, płucnica
islandzka (na terenie Miasta Radzyń Podlaski), pałka wodna i turzyca -
porastająca brzegi mokradeł, rzęsa i lilia wodna - pokrywająca lustro
wody (gmina Ulan-Majorat).
Na terenie kompleksu leśnego Bory Czemiernickie
(w gminie Czemierniki), z uwagi na powierzchnię oraz na zróżnicowanie
siedlisk, głównie obecność fragmentów dąbrów, występuje wiele rzadkich
gatunków ptaków: jak trzmielojad, dzięcioł czarny, jastrząb i kruk..
Występują tu również sarny i dziki oraz chronione gatunki roślin.
Na terenach łąk w okolicach Stoczka występują rybitwy, czajki, rycyki i
brodzące.
W dolinie Tyśmienicy spotyka się wiele gatunków skrzydlatych
drapieżników: błotniaki stawowe i łąkowe, pszczołojady, kobuzy,
jastrzębie, krogulce i bieliki.
Ochrona przyrody
50 z nich to pomniki przyrody ożywionej, pojedyncze sędziwe i okazałe drzewa, rzadziej ich grupy. Zlokalizowane są przeważnie w parkach podworskich lub na terenach leśnych.

Największa ilość pomników przyrody zlokalizowana jest na terenie gminy Komarówka Podlaska (15 obiektów) oraz gminy i miasta Radzyń Podlaski (łącznie 16 obiektów).
W granicach powiatu radzyńskiego znajduje się także 14 użytków ekologicznych.
Są to przede wszystkim niewielkie śródleśne obszary zabagnione z zachowanymi wartościowymi zespołami roślinności hydrofilnej, a także tereny torfowisk i starorzeczy w dolinach.
Największe powierzchnie (łącznie 65 ha) użytków ekologicznych znajdują się na terenie gminy Komarówka Podlaska.
Na terenie powiatu radzyńskiego znajdują się 4 obszary chronionego krajobrazu.
W kompleksie leśnym w pobliżu Radzynia - uroczysko
"Feliksówka" znajduje się rezerwat faunistyczny
"Czapliniec", gdzie ochronie podlega stanowisko lęgowe czapli siwej
oraz gniazda kruka, sokoła wędrownego i kani rudej.
Powierzchnia rezerwatu wynosi 15,67 ha.
Obejmuje on około 180 letni drzewostan sosnowy i około 150 letni dębowy.
Obszar Chronionego Krajobrazu "Annówka" - jego
część znajduje się w granicach powiatu radzyńskiego.
Utworzony został w 1983 roku w celu ochrony zwartego, dobrze zachowanego
kompleksu leśnego, w którym udział starodrzewu przekracza 30%.
Powierzchnia OChK "Annówka" wynosi 2 069 ha, z tego na terenie powiatu
radzyńskiego, w gminie Borki znajduje się 554,5 ha.
Parczewski Obszar Chronionego Krajobrazu - w jego
granice, z uwagi na walory krajobrazowe, została włączona część terenu
gminy Czemierniki.
Radzyński Obszar Chronionego Krajobrazu - jest
terenem projektowanym dla ochrony fizjocenoz leśnych, łąkowych i mozaiki
agrocenoz na obszarze gminy Radzyń Podlaski, w pobliżu zachodniej granicy
miasta Radzyń Podlaski.
Europejska Sieć Obszarów Chronionych Natura 2000 wytypowana została na
podstawie Dyrektywy Ptasiej. Obszar ten obejmuje całą dolinę Tyśmienicy w
gminie Borki i częściowo w Gminie Czemierniki.
W strukturze miasta Radzynia Podlaskiego wyodrębniony został Przyrodniczy System Miasta (PSM) obejmujący najcenniejsze
przyrodniczo tereny połączone w system funkcjonalno-przestrzenny.
PSM wykracza poza jego granice administracyjne i obejmuje tereny, których
walory środowiska naturalnego i przyrody, a także zjawiska, procesy
i mechanizmy w rzeczywisty sposób oddziaływają na warunki życia
mieszkańców Radzynia Podlaskiego.
W Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Wohyń wyznaczono ponadto Strefę Ochrony Krajobrazu i
Ekspozycji, która obejmuje ochroną doliny rzek, a przede wszystkim
rzeki Piwonii.
Obszary te, punkty widokowe i zabytki należą do najbardziej atrakcyjnych
w krajobrazie gminy.
Gospodarka
Powiat radzyński ma charakter wybitnie rolniczy.
Nieliczny przemysł, głównie przetwórczy, znajduje się w Radzyniu.
Największe zakłady przemysłowe w Powiecie Radzyńskim:
- Spółdzielcza Mleczarnia "Spomlek", zatrudniająca ok. 600 pracowników. Producent i eksporter m.in. markowego sera "Radamer" - strona firmowa www »,
- Zakład Pracy Chronionej "Simena", producent podzespołów dla przemysłu samochodowego i odzieży ochronnej - firmowa strona www »,
- Górnicza Fabryka Narzędzi, producent akcesorii złącznych do nawierzchni kolejowej - firmowa strona www »,
- przedsiębiorstwa cukierniczo-ciastkarskie:
- Zakłady Przemysłu Cukierniczego Lider ARTUR Sp. z o.o. - Zakład Produkcyjny nr 2 w Radzyniu Podlaskim - firmowa strona www »
- "Lider's-KG" - ZAKŁAD PRODUKCYJNY nr 1 w Radzyniu Podlaskim - firmowa strona www »,
- Bimiz Food - producent mrożonek z warzyw i owoców,
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe "Eurotex" - firma z branży odzieżowej - firmowa strona www »,
- Zakład Produkcyjny CMC w Maryninie - produkcja palet - firmowa strona www »,
- Przedsiębiorstwo Przemysłu Paszowego "Bacutil" w Bedlnie Radzyńskim,
- Firma "Domybartek" z Radzynia Podlaskiego - producent domów drewnianych - strona firmowa www »,
- Zakład Meblowy "Kulenty" z Gąsiorów - firmowa strona www »
- Masarnia-ubojnia s.j. "Zemat" z Wohynia - firmowa strona www ».
Struktura powierzchni
- Użytki rolne - 72%,
w tym:- grunty orne - 53%
- łąki i pastwiska - 18%
- Lasy - 20%
- Pozostałe - 8%
Na terenie powiatu prowadzą działalność następujące banki, m.in.: Bank
Gospodarki Żywnościowej SA., PKO BP S.A., Bank Pekao S.A., Bank
Spółdzielczy.
W Radzyniu Podlaskim swoje siedziby mają również: Sąd Rejonowy, Oddział
Regionalny KRUS oraz Inspektorat ZUS, Urząd Skarbowy.
Elementem zaplecza lokalnego biznesu jest również Agencja Rozwoju
Lokalnego w Radzyniu Podlaskim oraz Cech Rzemieślników i
Przedsiębiorców - organizacje, których celem jest wspieranie rozwoju
lokalnych podmiotów gospodarczych.
Perspektywy rozwoju wynikają z bliskości granicy Unii Europejskiej oraz
korzystnego położeniu przy krajowych szlakach komunikacyjnych
(możliwość obsługi ruchu tranzytowego), rozwoju rolnictwa i przemysłu
rolno-spożywczego oraz agroturystyki.
Źródło: "Wstępny audyt turystyczny Powiatu Radzyńskiego".